Wyrok Trybunału Sprawiedliwości – i co potem?

Trybunał Sprawiedliwości, najważniejszy sąd w UE, ma ogłosić wyrok w sprawie Puszczy Białowieskiej już 17 kwietnia. Przyjrzyjmy się bliżej, jaki jest mechanizm działania wyroków Trybunału.

Dla przypomnienia, Komisja Europejska jako organ, który czuwa nad przestrzeganiem unijnego prawa, w lipcu 2017 roku wniosła sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnośnie zwiększonej wycinki w Puszczy Białowieskiej. Komisja uznała, że decyzje, które na to pozwoliły, naruszają unijne prawo.

Postępowanie toczy się na podstawie art. 258 Traktatu o Funkcjonowaniu UE. Kończy je wyrok, który Trybunał Sprawiedliwości ogłasza na posiedzeniu jawnym, przy możliwym udziale stron i innych zainteresowanych, a następnie doręcza stronom.

Od kiedy obowiązuje wyrok?

Wyrok obowiązuje od momentu ogłoszenia i stwierdza naruszenie z tzw. ‘mocą wsteczną’.

Jeśli więc postępowanie dotyczy jakiejś wadliwej decyzji, to naruszenie prawa będzie trwało od momentu wejścia w życie tej decyzji, a nie od wydania wyroku.

Ma to bardzo doniosłe znaczenie, na przykład, w sprawach podatkowych, gdzie wadliwe decyzje mogą wiązać się z wysokimi kosztami dla państwowego budżetu.

Możliwość ograniczenia obowiązywania wyroku

W szczególnych przypadkach Trybunał postanawia, że konsekwencje wyroku obowiązują dopiero od daty jego ogłoszenia.

Może to się zdarzyć, gdy interpretacja prawa nie jest jasna i gdy zaistniałaby groźba poważnego obciążenia budżetu państwa.

Jednak aby Trybunał ograniczył skutki wyroku w czasie, państwo członkowskie, jakby przeczuwając przegraną i wiedząc, że wyrok Trybunału spowoduje bardzo duże obciążenie dla budżetu (np. konieczność zwrotu nienależnie pobranego podatku czy opłat), jeszcze w trakcie procesu, musi o to zawnioskować. Taki wniosek musi być jednak dobrze uzasadniony.

Wykonywanie wyroków

Trybunał rozstrzygając sprawę jest sądem pierwszej i ostatniej instancji. Wydany wyrok jest ostateczny i strony nie mogą się od niego odwołać.

Choć władze krajowe mają zasadniczo swobodę w wyborze środków, jakie podejmą, by zrealizować dany wyrok, to bez wątpienia wyrok należy wykonać możliwie najszybciej. W innym wypadku Komisja rozpoczyna kolejne postępowanie, związane z niezastosowaniem się do wyroku, które może skończyć się zasądzeniem wielomilionowych kar.