Mądrze gospodarujmy drewnem – prawnicy opublikowali sugestie dotyczące spalania drewna w energetyce

Polska zakaże spalania drewna w energetyce zawodowej – brzmi jeden z zapisów umowy koalicyjnej. Dotychczas jednak rząd nie podjął żadnych kroków, by tę obietnicę zrealizować. Nowy przewodnik Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi i organizacji FERN podpowiada rządzącym, jak zrealizować obietnicę złożoną wyborcom.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, drewno oraz inne surowce pochodzenia rolniczo-leśniczego, zwane biomasą, mogą być wykorzystywane do produkcji energii, którą prawo kwalifikuje jako odnawialną. W Polsce, biomasa odpowiada za 15% energii elektrycznej uznawanej za „zieloną”.

Traktowanie energii wytwarzanej przez spalanie drewna jako energii „odnawialnej” i wspieranie jej publicznymi dotacjami prowadzi do przyspieszenia zmian klimatu i kryzysu bioróżnorodności – mówi Ranja Łuszczek, radczyni prawna w Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi i współautorka przewodnika.

Niestety, drewno wciąż stanowi podstawowy surowiec wykorzystywany w bioenergetyce, a ponad połowa pozyskiwanego drewna w UE jest przeznaczana na cele energetyczne. Z tego powodu Unia Europejska zdecydowała się na nowelizację dyrektywy o odnawialnych źródłach energii (RED III) starając się ograniczyć niekontrolowane wykorzystywanie biomasy drzewnej.

Nowelizacja weszła w życie w listopadzie 2023 r. Przewodnik „Mądrze gospodarujmy drewnem” zawiera praktyczne wskazówki w zakresie wdrażania dyrektywy do krajowych przepisów.

– Spalanie drewna to fatalna odpowiedź na katastrofę klimatyczną – dodaje Ranja Łuszczek z Fundacji ClientEarth. – Nowe przepisy UE dotyczące energetycznego spalania drewna to nie tylko szansa na przyspieszenie zielonej transformacji w Polsce, ale także szansa na skuteczną ochronę lasów. Nasz przewodnik to kopalnia użytecznych informacji dla decydentów, którzy będą odpowiedzialni za dopasowanie polskiego prawa do wymogów unijnych.

W umowie koalicyjnej nowego rządu pojawia się zakaz spalania drewna w energetyce zawodowej, jednak nadal nie podjęto żadnych kroków w celu realizacji tej obietnicy.

Autorzy przewodnika ostrzegają, że rosnący poziom zalesienia w Europie może być mylący. Mimo że powierzchnia europejskich lasów rośnie, ich stan w średnim okresie ulega pogorszeniu.

- W Polsce zdolność lasów do pochłaniania dwutlenku węgla spadła w ostatniej dekadzie o połowę. Innymi słowy, drzew jest w Polsce coraz więcej, ale lasy są coraz słabsze – mówi Ranja Łuszczek. – Dlatego tak ważne jest, aby rządzący niezwłocznie wprowadzili nowe przepisy i wywiązali się z obietnicy wprowadzenia zakazu spalania drewna w energetyce. Energię odnawialną możemy w Polsce skutecznie pozyskiwać z wiatru i słońca – dodaje prawniczka.

Dziś w Europie ścina i spala się miliony drzew, również z powodu dużych zachęt rynkowych do korzystania z tej rzekomo “odnawialnej energii”. W 2005 r. spalono około 42% drewna pozyskanego w UE, obecnie pali się już ponad połowę surowca. W tym czasie ilość CO2 wychwyconego przez europejskie lasy, pełniące w Europie funkcję naturalnego pochłaniacza CO2, stale malała. W 2020 r. UE ogłosiła, że emisje bezpośrednie związane z biomasą (w tym biopaliwami) wyniosły 597,6 mln ton CO2 – prawie tyle, ile wytworzyła cała niemiecka gospodarka.

Na włączenie wielu wymagań dyrektywy RED III do prawa krajowego państwa członkowskie UE mają 18 miesięcy. Muszą one m.in.:

• wdrożyć zasadę kaskadowego wykorzystania biomasy, a więc zapewnić, że do elektrowni trafi jedynie surowiec niezdatny do ponownego użycia czy wykorzystania w przemyśle;
• zakazać bezpośredniego wspierania finansowego energii wytwarzanej z użyciem niektórych rodzajów drewna, co uniemożliwi subsydiowanie spalania najbardziej wartościowego surowca;
• zakazać subsydiowania instalacji spalania biomasy wytwarzających wyłącznie energię elektryczną, co wyeliminuje dotowanie najmniej efektywnych energetycznie instalacji;
• wdrożyć adekwatny mechanizm kontroli operatorów energetycznych, który zagwarantuje, że w elektrowniach będzie wykorzystywany jedynie surowiec drzewny spełniający szereg kryteriów dotyczących zrównoważonego rozwoju i redukcji emisji;
• wdrożyć monitoring wykorzystania biomasy leśnej, który pozwoli m.in. weryfikować, skąd pochodzi drewno wykorzystywane na cele energetyczne.

- Polska ma rok, aby dostosować prawo w zakresie biomasy drzewnej, a wymogi nowej dyrektywy to zaledwie minimum dla lepszej ochrony lasów i klimatu. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby nowelizacja sięgała dalej niż to, czego wymaga od nas UE – dodaje Ranja Łuszczek. - W naszym przewodniku podpowiadamy, jak wykorzystać tę okazję do przyspieszenia zielonej transformacji w Polsce.

Pobierz PDF: Mądrze gospodarujmy drewnem - przewodnik po transpozycji zmienionej dyrektywy w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED III) dla lepszej ochrony lasów, klimatu, zdrowia publicznego i innych działalności, w których wykorzystywane jest drewno