ClientEarth nie została dopuszczona do postępowania w sprawie emisji szkodliwych substancji przez Elektrownię Bełchatów. Postępowanie cywilne wciąż w toku.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) podtrzymał wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie w sprawie odmowy dopuszczenia Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi do postępowania o zmianę pozwolenia zintegrowanego w zakresie emisji szkodliwych substancji dla Elektrowni Bełchatów.  

– Przedmiotem sprawy było dopuszczenie organizacji ekologicznej do udziału w postępowaniu o zmianę pozwolenia zintegrowanego. Sąd wypowiadał się jedynie w sprawie udziału Fundacji w postępowaniu, nie rozstrzygał o wpływie Elektrowni Bełchatów na środowisko. W tej sprawie toczy się postępowanie cywilne przed sądem w Łodzi – wyjaśnia Ilona Jędrasik, Prezeska Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.

 Więcej o postępowaniu cywilnym tutaj

Elektrownia Bełchatów musiała dostosować się do nowych wymogów w sprawie emisji szkodliwych substancji

W 2019 r. Fundacja skierowała do Marszałka Województwa Łódzkiego wniosek o dopuszczenie jej do udziału na prawach strony w postępowaniu administracyjnym dotyczącym zmiany pozwolenia zintegrowanego dla Elektrowni Bełchatów. O zmianę tego pozwolenia wnioskował operator elektrowni, spółka PGE GiEK S.A. Postępowanie wynikało z konieczności dostosowania instalacji do wymagań konkluzji dotyczących najlepszych dostępnych technik (BAT) w odniesieniu do dużych obiektów energetycznego spalania. Marszałek Województwa nie zgodził się na włączenie ClientEarth do postępowania, argumentując to m.in tym, że wnioskowana przez PGE GiEK S.A. zmiana pozwolenia zintegrowanego nie stanowiła ani istotnej zmiany tego pozwolenia, ani odstępstwa od konkluzji BAT, przez co udział organizacji ekologicznej w postępowaniu w sprawie zmiany pozwolenia zintegrowanego nie był uzasadniony.

Zdaniem Fundacji jednak zmiana treści pozwolenia zintegrowanego oraz sposobu działania Elektrowni Bełchatów, instalacji od lat emitującej największą ilość dwutlenku węgla w UE, oraz znaczne ilości szkodliwych substancji ma wymierne  znaczenie dla ochrony zdrowia ludzkiego oraz środowiska, w tym klimatu. 

Odmowa została podtrzymana postanowieniem Ministra Środowiska, a następnie w 2020 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Fundacji na postanowienie Ministra Środowiska. W odpowiedzi na ten wyrok Fundacja wywiodła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W międzyczasie, w 2021 roku, Elektrownia uzyskała decyzję o zmianie pozwolenia zintegrowanego. 

– Niestety, nie umożliwiono nam reprezentowania interesu społecznego oraz przedstawienia naszych racji w postępowaniu dotyczącym zmiany pozwolenia zintegrowanego dla Elektrowni Bełchatów – mówi Ilona Jędrasik. – W tym celu powoływaliśmy się między innymi na Konwencję z Aarhus oraz prawo międzynarodowe i unijne, w tym na dyrektywę dotyczącą emisji przemysłowych (dyrektywa IED). Fundacja podnosiła, że zawężająca interpretacja krajowych przepisów mających transponować dyrektywę IED stanowi naruszenie przepisów prawa unijnego i międzynarodowego – dodaje Jędrasik.

Komisja Europejska bada, czy Polska właściwie wdrożyła dyrektywę o emisjach przemysłowych

Co istotne, w lutym bieżącego roku na problemy związane z nieprawidłową transpozycją prawa unijnego, a konkretnie dyrektywy IED, oraz jej skutków dla toczących się w Polsce postępowań administracyjnych zwróciła uwagę również Komisja Europejska, wszczynając przeciwko Polsce procedurę naruszeniową (nadal w toku). Komisja Europejska zwróciła uwagę na brak „prawidłowej transpozycji przepisów dotyczących informacji publicznej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości, co utrudnia udział społeczeństwa w procesie decyzyjnym w odniesieniu do emisji przemysłowych.”1  

Czekamy na dalszy ciąg tego postępowania i mamy nadzieję, że Komisja potwierdzi argumenty Fundacji zgłaszane w toku postępowania i nieuwzględnione przez NSA w świeżo wydanym wyroku – mówi Ilona Jędrasik.

Wpływ Elektrowni Bełchatów na środowisko

W prognozie oddziaływania na środowisko do Terytorialnego planu sprawiedliwej transformacji województwa łódzkiego opublikowanej w kwietniu 2023 r., stwierdzono m. in., że rejon Bełchatowa „charakteryzuje się największą w Polsce i jednymi z największych w Europie przekształceniami litosfery w wyniku działań górniczych związanych z eksploatacją złóż węgla brunatnego z Pola Bełchatów oraz Pola Szczerców.”2 

W tym samym dokumencie wskazane jest również, że “lej depresji w rejonie odkrywek Bełchatów i Szczerców o zasięgu 482 km2 stanowi główne zagrożenie dla wód podziemnych na OT”, czego efektem jest między innymi “zachwianie stosunków wodnych panujących w zlewniach rzeki Warty, a zwłaszcza Widawki, oraz ich dopływów”, przesuszenie gruntów oraz trudności z zaopatrzeniem w wodę na terenach wiejskich, co z kolei ma “negatywne skutki dla rolnictwa gmin sąsiadujących z kopalnią, powodując spadek plonowania na glebach organicznych.” Ponadto w cytowanym dokumencie nadmieniono, że znaczna część regionu jest narażona na występowanie susz różnego typu, określanych jako „silne i ekstremalne.”

Według Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, tylko w 2023 r. Elektrownia Bełchatów odpowiedzialna była za emisję około:

• 26,2 mln ton dwutlenku węgla;

• 18,8 tys. ton tlenków azotu;

• 27,1 tys. ton tlenków siarki;

• 447 ton pyłu zawieszonego (PM10).

Elektrownia Bełchatów jest największą elektrownią węglową w Polsce i w Europie i jedną z największych elektrowni na węgiel brunatny na świecie. Jest również największą pojedynczą instalacją oddziałującą na klimat w Polsce.